Lyrica (Pregabalin) Sorunsalı; Masum mu Tehlikeli mi?

Pregabalin piyasa da orjinali Lyrica, jenerikleri Alyse, Symra, Perge gibi isimlerle Sağlık Bakanlığının renkli reçete sistemi ile kontrole tabi satılan bir ilaçtır.

Avrupa ve ABD ’de 2004 yılından beri periferik nöropatik ağrı, yaygın anksiyete bozukluğu ve parsiyel epilepside kombinasyon tedavisinde kullanılmak üzere onay almıştır.

Türkiye’de Sağlık Bakanlığı periferik nöropatik ağrıda, yaygın anksiyete bozukluğunda, fibromiyaljide ve parsiyel epilepsili yetişkin hastalarda ek tedavi olarak 150-600 mg/gün dozunda kullanımını onaylamıştır.

Etki mekanizması

Pregabalin GABA analoğu olarak tasarlanmış ancak GABA reseptörleri üzerinden etki etmeksizin presinaptik uçta kalsiyum kanalları aracılı nörotransmiter salınımını bloke ettiği anlaşılmıştır. GABA’nın yapısal analoğu olmasına rağmen GABA reseptörlerine bağlanmaz. Pregabalinin beyin korteks, hipokampus, amigdala, spinal kord voltaj bağımlı kalsiyum kanallarının alt ünitesine bağlanır.  

Aşırı uyarılmış nöronlarda voltaj bağımlı kalsiyum kanallarına potent olarak bağlandıktan sonra, glutamat, noradrenalin ve substans P gibi pek çok uyarıcı nörotransmiterin salımını azaltır. Böylece postsinaptik reseptörlerin stimülasyonunda azalma oluşur ve nöronlar normal fizyolojik durumuna döner. Pregabalinin bağlanması ile normal sinir fonksiyonu değişmez ancak ektopik aktivitenin azalır.

Pregabalinin emilimi hızlıdır ve biyoyararlanımı yaklaşık olarak yüzde 90’dır. Absorbsiyonu yaygın, hızlı ve doz bağımsızdır. Pik plazma konsantrasyonuna 1 saatten daha kısa sürede ulaşır. Kararlı durum konsantrasyonuna 24-48 saatte erişir. Pregabalinin eliminasyon yarı ömrü ortalama 6.3 saattir. Pregabalin plazma proteinlerine bağlanmaz ve böbrekler tarafından değişmeden atılır. Karaciğerde metabolize edilmez ve herhangi karaciğer enzimini etkilemez.  Böylelikle pregabalin farmakokinetik ilaç-ilaç etkileşmesine sebep olmaz. Yeterli klinik veri olmadığı için hamilelikte ve emzirme döneminde kullanılması önerilmemektedir.

Yan etkileri

Pregabalin ile en sık görülen yan etkiler arasında baş dönmesi, uyku hali, çift görme ve kilo alma yer almaktadır. Ancak bu tip yan etkilerin, özelikle yüksek dozlarda (150 ve 600 mg) ve uzun süreli pregabalin kullanımında ortaya çıktığı görülmektedir.

Pregabalinin ağrı tedavisinde kullanımı

Pregabalinin, bir çok nedene bağlı nöropatik ve enflamatuar ağrısı olan hayvan modellerindeki nosiseptif davranışları azalttığı gösterilmiştir. Ancak, duyusal olarak akut nosisepsiyonu etkilememiştir.

Pregabalinin ağrı tedavisinde kullanımında özellikle nöropatik ağrı konusu ön plana çıkmaktadır. Nöropatik ağrı geleneksel ağrı tedavilerine iyi yanıt vermemesi yüzünden klinisyenler için zorlayıcıdır. Ağrı semptomlarının başlamasında ve bu olayda nörotransmiterler önemli rol oynar.  AMPA ve nörokinin, NMDA reseptörünü uyararak hücre içi kalsiyum iyonlarının salınımını sağlar. Ca+2 iyonları burada sekonder aracılar olarak görev yapar. NMDA reseptörünün aktivasyonu ağrı sistemin duyarlılığını artırır.

Pregabalin yüksek doz kullanımı

Pregabalin yüksek doz/ toksik doz kullanımı ile ilgili veriler kısıtlıdır. İlaç şirketi klinik öncesi çalışmalarda 15 gr kadar olan doz aşımlarında, beklenmeyen bir yan etki bildirilmemiştir. Pazarlama sonrası edinilen deneyimde, pregabalinin aşırı dozda alındığında gözlenen en yaygın advers etkileri olarak somnolans, konfüzyon durumu, ajitasyon ve huzursuzluk bildirilmiştir. Nadir olarak koma vakaları bildirilmiştir.

Pregabalin kullanımının artması ile literatürde pregabalin yüksek doz kullanımına ait olgu sunumları az da olsa yayımlanmaya başlamıştır. Sağlıklı erişkinlerde 900 mg/gün pregabalin dozları iyi tolere edilmiştir.

Pregabalin doz aşımının tedavisinde genel destekleyici önlemler alınmalı, gerekirse hemodiyalize de başvurulmalıdır. İntihar amacı ile alınmış yüksek dozlarda, kusturma; hastaneye ulaşıldığında mide yıkanması ve aktif kömür uygulaması uygun görünmektedir.

Pregabalin psikiyatride yaygın anksiyete bozukluğunda kullanılmaktadır. Ek olarak benzodiazepin bağımlılığının ve çekilme belirtilerinin tedavisinde ve alkol bağımlılığında relapsların önlenmesinde kullanılmıştır. Bu geniş kullanım alanıyla birlikte son yıllarda pregabalin kötüye kullanımı ile ilgili veriler artmaktadır.

Son yıllarda pregabalinin özellikle opioid bağımlılığı gibi bazı alanlarda kullanımının bağımlılık veya kötüye kullanım düzeyinde arttığına yönelik araştırmalar mevcuttur. Araştırmalarda pregabalinin öforizan ve rahatlatıcı etkisi nedeni ile bağımlılık yapma potansiyelinin yüksek olduğu bildirilmiştir. Özellikle bağımlılık davranışı gösteren bireylerde pregabalin tedavisi verilmesinin, kullanılan bireye keyif vermesinin ve rahatlatıcı etkisinin, önerilen dozun daha üstünde kullanımına yol açabileceği ve hatta bağımlılığa yol açabileceğine yönelik çalışmalar mevcuttur.

Pregabalin kötüye kullanımları genellikle tek doz şeklinde ve 300-4200 mg/g dozları arasındadır. Çoğu olguda geçmişte veya halen farklı bir psikotrop madde kötüye kullanım öyküsü mevcuttur. Uyuşturucu madde kullanımı olan kişilerin yüksek doz pregabalin kötüye kullanımının son zamanlarda artması nedeniyle ilaç uyuşturucu satıcılarının portföylerine girmeye başlamıştır. Madde bulamayan bağımlıların, yoksunluk yaşayan bazı kimselerin Lyrica arayışı gitgide artmakta, ilaç talebi ile poliklinik başvuruları artmaktadır. Bu açıdan şiddete uğrayan meslektaşlarımız da mevcuttur.

Şahsi görüşüm Pregabalinin seçici olgularda ciddi fayda sağladığı, konvansyonel tedaviye cevap vermeyen kaygı bozuklukları, noröpati, fibromiyalji ve diğer psikosomatik bozukluklarda yüz güldürücü sonuçlar verdiğidir. Bağımlılık potansiyeli bulunan hastalarda kullanımına dikkat etmelidir. Bazı bağımlılıkların tedavisinde özellikle yoksunluk döneminde fayda göstermektedir. Burada önemli olan hastayı yakından gözleyip ilaç kullanım düzeylerinin takip edilmesidir.

DR.Sabri Burhanoğlu - Randevu Al